bakken, persoonlijk, populair-wetenschappelijk

Ostara, Pasen en de mythe van de haas die eieren legde

Er was eens…

een meisje dat op een kille winterochtend een wandeling maakte door het bos. Ze sloeg haar mantel nog eens stevig om zich heen en tuurde naar de grijze lucht, op zoek naar de zon. Plotseling trok een kleine gedaante in de sneeuw haar aandacht. Het was een vogel, die bijna stierf van de honger en kou. Ze probeerde het beestje warm te houden onder haar mantel en wilde het stukjes brood voeren, maar de arme vogel gaf geen reactie. “Ostara!” riep het meisje wanhopig. “Kunt u deze vogel redden?”

De godin van de dageraad en lente beantwoordde haar gebed. Terwijl Ostara door het bos liep, verspreidde ze warm zonlicht dat de sneeuw deed smelten. Met een glimlach bracht ze de vogel tot leven. Hij was nog te zwak om te vliegen. Daarom gaf ze hem de gedaante van een witte haas. Om zijn originele vogelvorm eer te bewijzen, schonk ze hem het vermogen om één keer per jaar eieren te leggen. Sindsdien keert Ostara ieder jaar terug op aarde, waardoor de natuur ontwaakt en tot bloei komt.

Lente in huis: bloemen en citroencake.

Mythen en tradities

Een mooi verhaal, toch? Er bestaan veel verschillende varianten van deze mythe, omdat hij werd doorverteld van generatie op generatie. Toch leidden alle tot dezelfde uitkomst: een haas die eieren legt én – in een verhaal dat gepubliceerd werd rond 1680 – ze verstopt in de tuin.

Dit verhaal was de aanleiding voor een nieuwe traditie. Kinderen legden hoedjes in de tuin, die op paasochtend plotseling gevuld waren met eieren. De eieren maakten langzamerhand plaats voor de chocoladevariant en ook doken er suiker- en chocoladehazen op.

De Paaspavlova die ik vorige week met mijn zusje maakte.

De Paashaas

Tegenwoordig liggen de chocoladehazen en -eieren al vanaf februari in groten getale in de supermarkt. We associëren ze voornamelijk met Pasen. Dat is eigenlijk best gek. Want wat doen die heidense haas en zijn eieren bij een christelijk feest? Uit de Bijbel komen ze zeker niet.

Sommigen denken dat christelijke zendelingen hun eigen rituelen hebben gecombineerd met heidense rituelen, in een poging om heidenen te bekeren. In het geval van Pasen heeft de door Ostara gecreëerde haas zijn weg gevonden naar het feest rondom de opstanding van Jezus Christus.

Het is een veelgehoorde verklaring voor het bestaan van de Paashaas, maar het is verre van zeker of hij klopt. Het is namelijk de vraag of Ostara wel echt vereerd werd door de Germanen. Daar zijn maar weinig bewijzen voor. We weten alleen dat haar naam (in de meervoudsvorm) in het Germaans het lentefeest aanduidde. Ōstarūn (in het Oudhoogduits) werd later Ostern en het Oudengelse Ēostron is Easter geworden: Pasen.

Is er nog een andere mogelijke verklaring? Jazeker! Het ei is al sinds de prehistorie het symbool voor vruchtbaarheid, levenskracht en wedergeboorte. Het is dus niet heel gek dat het ei op de paastafel terecht is gekomen: Pasen draait immers ook om wedergeboorte. Wellicht is de haas er daarna bijgekomen.

Ik heb eieren geschilderd samen met mijn moeder en mijn zusje. Zo leuk om te doen!

Het heksenfeest

Ik ben groot fan van paaseitjes, waarvandaan ze ook komen. Ik heb daarentegen weinig met het christendom. Pasen is voor mij vooral een excuus om uitgebreid te ontbijten (met eieren) en te veel chocolade naar binnen te werken. (Of Paaspavlova’s te bakken, zoals die hierboven.)

Hekserij vind ik veel interessanter. Ik besloot dus om een klein Ostarafeestje te houden. Dit heksenfeest vindt plaats rond de lente-equinox (op 20 maart, gisteren dus). Duizenden paganisten vieren de overwinning op de winter, omdat de dagen vanaf nu steeds langer worden dan de nachten. Het is een feest van licht, groei en vruchtbaarheid. Een symbool voor een nieuw begin.

Citroencake, tulpen en basilicum

Ik bakte citroencake (ik vind de frisheid van citroen goed passen bij de lente) en haalde tulpen en narcissen in huis. Vorige week plantte ik basilicum, die zich inmiddels langzaam laat zien. Vandaag stond het leukste Ostararitueel op het programma: eieren schilderen! Ik weet niet wanneer ik dat voor het laatst heb gedaan, maar het moet jaren geleden geweest zijn. De waterverf en kwasten kwamen uit de kast en we gingen aan de slag. Het was zo leuk om te doen! Lekker kliederen met vrolijke kleuren: ik voelde me weer helemaal kind. Ik kan het iedereen aanraden.

En nu het lenteweer nog… Laat de zon maar komen. Fijn Ostara!

Basilicumbaby’s!

Bronnen

Over Kirsten

Kirsten | Kers | docent | classica | scare actor | bookdragon | amateur-musicalactrice | schakelbrommerrijder | chocoladeliefhebber | Dungeons and Dragons-nerd | kattenmens | fan van lijstjes | controlfreak |
Bekijk alle berichten van Kirsten →

1 gedachte over “Ostara, Pasen en de mythe van de haas die eieren legde

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *