Het levensbelang van Dungeons and Dragons

Ik kan me niet herinneren of ik gegild heb. Was ik opgesprongen? Ik weet het niet meer. Met grote ogen staarde ik naar de dobbelsteen op het midden van de tafel, mijn blik gericht op het cijfer dat naar boven lag. De één staarde boosaardig terug. Dood. Mijn character Soovi, al tien levels, eenenveertig sessies en anderhalf jaar mijn rogue swashbuckler, was dood. Huilen om fictieve personages was niet nieuw voor me (Dumbledore en Dobby, who’s with me?), maar dit was vele malen erger. Na deze avond waren we het erover eens: Dungeons and Dragons is een schijtspel.

“I don’t think we play D&D because it’s fun.”

Matthew Colville

Matthew Colville (auteur van fantasyboeken, schrijver en ontwerper van videospellen en Dungeon Master) legt in een video op zijn YouTube-kanaal uit waarom mensen Dungeons and Dragons spelen. Niet omdat het leuk is, zegt hij. Oké, geeft hij daarna toe, dat óók natuurlijk. Maar dat niet alleen.

In dit artikel leg ik uit waarom Dungeons and Dragons van levensbelang is.

Het probleem: we spelen minder

Vroeger speelden mijn zusje en ik dat we waren aangespoeld op een onbewoond eiland. We bouwden hutten en verstopten ons voor wilde dieren. We speelden wat af in die tijd. Niet alleen waren we survivors en ontdekkingsreizigers, maar ook spionnen uit Totally Spies (de pannen in de carouselkast moesten plaatsmaken voor onze gadgets) of feeën met magische krachten uit Winx Club.

De gemiddelde volwassene rent niet meer met glittervleugels door het huis terwijl hij ‘magische Winx!’ krijst. Tegenwoordig spelen we veel minder. De oorzaak? De fixatie op werk, die sinds de jaren tachtig behoorlijk is toegenomen. Is het erg dat we als volwassenen steeds minder tijd besteden aan spel? Ja. Sterker nog, het is heel erg. De behoefte aan vrij spel zit in onze natuur, zeggen biologen. Johan Huizinga, die ons ‘de spelende mens’ (homo ludens) noemt, zegt zelfs dat spelen het leven zin geeft.

De oplossing: Dungeons and Dragons

Als ik zeg dat we minder spelen, heb ik het niet over Candy Crush, Skyrim, eenendertigen of een ouderwets potje ganzenbord. Dat valt in de categorie ‘game’, een spel dat is ingekaderd door regels. Het gaat in dit geval om ‘play’, spelen in de bredere zin van het woord. Spelen is open en vrij en komt voort uit nieuwsgierigheid en ontdekking. Er zijn geen spelregels die bepalen hoeveel vakjes je vooruit of achteruit moet, of een verhaal dat voorschrijft dat je Alduin de zielenslurpende draak moet verslaan. Spelen heeft geen doel, zoals Stuart Brown beschrijft in het citaat hieronder.

“What all play has in common, is that it offers a sense of engagement and pleasure, takes the player out of a sense of time and place, and the experience of doing it is more important than the outcome.”

Stuart Brown

Dungeons and Dragons komt dichterbij ‘play’ dan ieder ander spel dat ik ken. Betrokkenheid en plezier, zegt Brown? Check. Het besef verliezen van tijd en plaats? Check. (Niets doet je je deadlines zo goed vergeten als een horde goblins die moordlustig tegenover je staat.) En Dungeons and Dragons is bij uitstek het spel waarbij de reis belangrijker is dan de bestemming.

Natuurlijk, officieel valt het onder ‘game’. Er zijn regels. Maar binnen het kader van jouw character en de wereld die de DM schetst zijn de mogelijkheden eindeloos. De Sims heeft duizend en één opties, maar duizend en één is uiteindelijk ook beperkt. Het gaat je niet lukken om je Sims te laten vliegen, hoe hard je ook probeert. (Behalve als je de uitbreiding hebt met de magische bezemsteel. Maar dat telt niet.)

Jouw avontuur in Dungeons and Dragons bestaat alleen door je eigen fantasie. Het is aan jou om keuzes te maken, om te ontdekken en te creëren. Het heeft dus grote overeenkomsten met het spelen zoals we dat deden als kinderen. Het is make-believe. Pretend play.

Dat klinkt alsof Dungeons and Dragons is gemaakt voor nerds die in de kelder van hun ouders leven en de echte wereld niet aankunnen. Plottwist: de nerds in de kelder smeden daar de hechtste vriendschappen, zijn slimmeriken omdát ze Dungeons and Dragons spelen en ontwikkelen betere sociale vaardigheden dan een gladde corpsbal bij een prominente studentenvereniging.

Dat is waarom we Dungeons and Dragons spelen. Het is veel meer dan alleen ‘leuk’. In de woorden van Ethan Gilsdorf: “I want you to tell a story about why our journey into the world of fantasy can help you navigate the real world.”

Waarom Dungeons and Dragons goed voor je is

1. Hechte vriendschappen

Voordat mijn mede-avonturiers en ik begonnen aan D&D, kenden we elkaar niet heel goed. Ik kan je vertellen: als je samen lacht, vecht, sterft, huilt en weer opstaat, ontstaat er vanzelf een hechte vriendschap. Je deelt emoties met elkaar en later herinneringen.

“Humans play games for so many reasons, but the fact that they so easily bring people together must be near the top of the list.”

David M. Ewalt

Dat is het gekke: als ik denk aan onze spelavonden, denk ik niet aan hoe we met z’n allen om de eettafel zitten. Ik zie ons voor me als onze personages in de setting van de campaign. Je creëert herinneringen alsof je samen op vakantie bent geweest: weet je nog, die keer op de Gebroken Berg, toen we de ijsdraak Fafnir versloegen? Dat was episch! (En bijna dodelijk. Dat ook. Maar het delen van doodsangst maakt een groep misschien nog wel hechter dan het delen van een goede grap.)

2. Sociale vaardigheden

Als je aan het leren bent om gitaar te spelen (zoals ik af en toe), zou het gek zijn als je tijdens je eerste les meteen op het podium wordt gesleurd. Hupsakee, ga jij maar spelen voor publiek, succes hè! Het is eigenlijk vreemd dat dat wel geldt voor sociale interactie. Hupsakee, naar de middelbare school/biljartclub/turnvereniging (streep door wat niet van toepassing is), ga jij maar vriendjes maken, nou doei hè! Ja maar, roepen de socially awkwards onder ons, hoe dan?

D&D biedt de uitkomst: het is de beste manier om je sociale vaardigheden te oefenen in een veilige omgeving. Dat gaat natuurlijk onbewust – het is geen cursus gesprekstechnieken. (‘Tut tut, misschien bedoelde deze goblin het helemaal niet zo onvriendelijk. Denk eraan, NIVEA: Niet Invullen Voor een Ander!’) Wel stap je ook tijdens D&D uit je comfortzone. Je voert gesprekken die je zelf misschien nooit zou voeren en je leert kijken vanuit het perspectief van jouw eigen character. Empathie, het vermogen om je in te leven in een ander, is een overlap tussen jezelf en de ander. En dat is precies wat roleplay is.

3. Catharsis

Zonder emoties hebben verhalen geen inhoud. Als Achilles niet woedend geweest zou zijn op Agamemnon, zou de Ilias zijn belangrijkste drijfveer missen. Zonder de jaloezie van koninginnen en tovenaressen zouden veel sprookjes niet bestaan en tragedies betekenen niks zonder medelijden en angst. We lezen fictie omdat fictie iets bij ons teweeg brengt: tegelijkertijd met de personages ervaren wij hun emoties, zegt Keith Oatley in The Passionate Muse. Dat levert een interessante vraag op: als alleen al het lezen van verhalen dat effect heeft, welk effect heeft het dan als je die verhalen speelt?

Aristoteles schrijft al in de vierde eeuw v.Chr. over de effecten van tragedie. (Sorry, ik moet de oudheid er toch even bijslepen. De classica in mij kan het niet laten.) Een tragedie wekt volgens Aristoteles krachtige emoties op bij de toeschouwer, zoals medelijden en angst. De toeschouwer ondergaat vervolgens een zuivering van diezelfde emoties: catharsis. Millennia later is het nog steeds niet helemaal duidelijk wat die zuivering nou precies inhoudt, maar er wordt aangenomen dat de toeschouwer als resultaat van een catharsis fris en fruitig het theater verlaat.

D&D laat je emoties ervaren en loslaten. (Let it go. Al geloof ik niet dat Aristoteles het precies zo gezegd heeft.)

4. Character building builds character

Het maakt niet uit of je een bloederige barbaar, fantastische vechter of een bijdehante bard met een grote bek mond bent: elk personage dat je speelt in D&D is een deel van jezelf. Het is niet gek dat zoveel spelers omgaan met hun personages alsof het echte mensen zijn. Dat zijn ze namelijk ook! Ze zijn een beetje jij. Je investeert een stukje van je eigen persoonlijkheid in ieder character dat je creëert.

“It’s not about crafting a story. Instead it’s experiencing a life.”

Toby Grandjean

Je neemt risico’s en faalt. Je komt voor ethische dilemma’s te staan en moet onmogelijke keuze’s maken. D&D is een gedachte-experiment waarbij je een hoop kunt leren over jezelf. En wil je jezelf verbeteren? Speel dan een character dat je zou willen zijn. Als je vaak genoeg een held speelt, word je vanzelf heldhaftiger in het echte leven – fake it till you make it werkt echt (in psychologische termen heet dat de as if techniek van Alfred Adler).

5. D&D maakt je slimmer

Toen ik voor het eerst de rol van Dungeon Master op me nam, leidde ik mijn spelers naar een landhuis in het bos waar bandieten een gestolen bruidsschat hadden verstopt. Ik wilde al bijna ‘roll initiative‘ roepen om het gevecht te starten dat onvermijdelijk zou plaatsvinden. (Ik was naïef.) Mijn spelers hadden een ander plan. Ze klopten aan bij de achterdeur en de kok deed open. ‘Wij zijn van de voedsel- en warenautoriteit,’ begon de bard. Een paar goede persuasion checks later gaf de zenuwachtige kok hen een rondleiding door het landhuis. En de bandieten? Die begonnen nietsvermoedend een praatje met de indringers en werden in een onbewaakt ogenblik van de trap geduwd.

“Smart people play D&D because D&D makes people smart.”

David M. Ewalt

Dé manier om problemen op te lossen bestaat niet. Je kunt een offensief beginnen tegen de trol, maar ongezien voorbij sluipen is ook een optie. Misschien kun je wel met hem praten (denk eraan, NIVEA!). Tijdens een avond D&D heb je creativiteit, inventiviteit en improvisatie nodig om je uit benarde situaties te redden. Hetzelfde geldt natuurlijk voor het echte leven. Life is like a dungeon.

6. De flow

Weet je nog wat Stuart Brown over ‘play’ zei, ongeveer duizend (en nog wat) woorden hierboven? Spel gaat over betrokkenheid en plezier. Het besef verliezen van tijd en plaats. Dat klinkt verdacht veel als de staat van zijn die we tegenwoordig zouden omschrijven als flow.

Na een lange dag op je werk is het heel verleidelijk om op de bank te kruipen voor de televisie. Eerlijk is eerlijk: dat is heel comfortabel. Maar het dwingt ons wel in een passieve, consumerende rol. Het is afleiding. Het tegenovergestelde daarvan is als we controle hebben over hoe we onze aandacht besteden. We worden gelukkig van activiteiten die we doen met aandacht en bewustzijn. En als je daar dan nog iets van uitdaging en complexiteit aan toevoegt, heb je het recept voor flow. Daardoor ontspan je uiteindelijk meer dan door afleiding. (In dit artikel legt Ernst-Jan Pfauth het heel duidelijk uit.)

“We used to sit around the fire telling each other stories. And it seems to me that today we settled for being passive consumers of prepackaged narratives. […] It seems as if the power of storytelling has been taken from us. Role-playing games return that power to us.”

David M. Ewalt

Ik hoef hier niet veel meer aan toe te voegen: Dungeons and Dragons is flow.

Bonus: dice

Ik weet niet zeker of mijn collectie een verzameling of een verslaving is – misschien een beetje van beide. Hoe dan ook: de dobbelstenen zijn het beste accessoire van D&D.

Conclusie (hè hè, eindelijk)

Dungeons and Dragons is in opkomst. Het enorme succes van Critical Role (de wekelijkse livestream van een groep stemacteurs die Dungeons and Dragons spelen trekt meer dan een half miljoen kijkers) is daar natuurlijk het beste voorbeeld van. Ik zie het ook om me heen: steeds meer mensen in mijn omgeving spelen zelf of kennen anderen die het doen.

Dat is goed nieuws! Zoals jullie hebben kunnen lezen heeft het spelen van Dungeons and Dragons oneindig veel voordelen. Dus: spread the word, bekeer je vrienden en laten we allemaal wat meer spelen met z’n allen. Want dat is goed voor ons.

Had ik al gezegd dat Dungeons and Dragons mijn favoriete spel ooit is?

Verder lezen

• Rutger Bregman (2020). Plan het leven van je kinderen niet te vol. Geef ze de ruimte om te spelen. Zie hier het artikel op De Correspondent.
• Stuart Brown (2009). Play. How It Shapes the Brain, Opens the Imagination, and Invigorates the Soul.
• Felicia Day (2019). Embrace Your Weird.
• David M. Ewalt (2014). Of Dice and Men: The Story of Dungeons & Dragons and The People Who Play It.
• Ethan Gilsdorf (2010). Fantasy Freaks and Gaming Geeks: An Epic Quest for Reality Among Role Players, Online Gamers, and Other Dwellers of Imaginary Realms.
• Johan Huizinga (1938). Homo Ludens. Proeve eener bepaling van het spel-element der cultuur.
• Keith Oatley (2012). The Passionate Muse. Exploring Emotion In Stories.
• Ernst-Jan Pfauth (2018). Daag jezelf thuis net zo uit als op je werk (en ervaar méér vrije tijd). Zie hier het artikel op De Correspondent.
• Gretchen Rubin (2009). The Happiness Project. Met name hoofdstuk vijf, getiteld May: Be Serious About Play (Leisure).